Marmara Üniversitesi bünyesinde, YÖK tarafından desteklenen Araştırma Üniversiteleri Destek Programı (ADEP) kapsamında, Mayıs 2023 ile Kasım 2024 tarihleri arasında yürütülen “Kültürel Miras Bağlamında Marmara Üniversitesi Mehmet Genç Külliyesi ve Yakın Çevresi Tarihi ve Doğal Alanı Belgeleme, Dijitalleştirme ve Sürdürülebilirlik Projesi”ne ait kısmi bilgilerin sunulduğu web sitesidir.
PROJE KÜNYESİ
Proje Özeti:
Marmara Üniversitesi Mehmet Genç Külliyesi’nin üzerinde yer aldığı alan ve yakın çevresi, sahip olduğu tarihi yapıları, modern mimarlık mirasına konu olabilecek nitelikteki yapıları, doğal sit alanını içermesi, arkeolojik alana sınır olması ve tarihi geçmişiyle toplumsal hafızadaki yeri ile kültürel mirasa konu özellikler taşımaktadır. Bir endüstri mirası özelliği taşıyan Tarihi Cevizli Tekel Fabrikası’na ait tarihi yapılar, kültürel mirasa konu yapılar, doğal peyzaj özellikleri ve hemen sınırında yer alan arkeolojik alan ile önemli bir anlama ve tarihi, kültürel değere sahiptir. Bu yönüyle, bölge için olduğu kadar İstanbul için de önemli bir kentsel hafıza, kültürel miras unsurları ve bu anlamda sürdürülebilir nitelikler taşımaktadır.
Üniversitenin kullandığı alan, ilk kez 1930lu yıllarda üretim amaçlı kullanılmaya başlamış, 1969 yılında TEKEL bünyesinde üretime başlamıştır. TEKEL’in, 2001 yılında Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır. 1999 yılında Dogˆal Sit Alanı ilan edilen bölge için 2003 yılında Kartal-Maltepe Dragos Tepesi ve Yakın Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ilan edilmiştir. Alan, 2008’de İstanbul Şehir Üniversitesi'ne tahsis edilmiştir. Çeşitli tartışma ve davalarla birlikte, 2017-2020 yılları arasında İstanbul Şehir Üniversitesi tarafından eğitim ve araştırma faaliyetleri için aktif kullanılan alan, 2020 yılında Marmara Üniversitesi’ne devredilmiştir.
Yapılan araştırmalar sonucu, alana ait az sayıda ve kısmi denilebilecek belge, mimari çizim, fotoğraf vb. bulunmuş, fakat alanı ve yakın çevresini içeren, anlatan bütüncül bir proje, belge vb. bulunamamıştır. Oysa alanın bahsedilen kültürel miras özellikleri sürdürülmesi, gerek 11. Kalkınma Planı Hedefleri ve gerekse de Uluslararası Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri bağlamında son derece önemlidir. Bu yönüyle özgün değeri ve gerekçesi tanımlanan projenin amacı, alanın bütüncül yapısını, tarihi, mimari, kültürel ve doğal değerleri ile ortaya koyarak dijital ortamda belgelemek, erişime açmak ve Üniversite için olduğu kadar bölge, kent ve toplum için de önemli olan bu alanın, kültürel miras bağlamında sürdürülebilir niteliklerini ortaya koymak, böylece kent ve topluma, kültürel, tarihi, ekonomik pek çok alandaki katkı ve potansiyellerini ortaya koymaktır.
Araştırma yöntemi, niteliksel araştırmaya dayanmaktadır. Veri Toplama belge incelemesi, yerinde tespitler ve alan çalışması ile gözlem teknikleri üzerinden alana ait bilgilerin toplanmasından oluşacaktır. Araştırma sonuç ve çıktılarının, kültürel miras olarak mimari, sosyo-kültürel, algısal ve doğal çevre bulgularının, toplumsal bağlamda, kültürel değerlerin ve toplumsal hafızanın sürekliliğinde farkındalık bilinci oluşturarak etki etmesi, kentsel/mimari anlamda, kentsel hafıza ve mekana ait değerlerin belgelenmesi ve paylaşılmasıyla, kaliteli yaşam çevresi için bilinç oluşturması, doğal peyzaj özellikleri bakımından, sahip olduğu ekolojik dengenin sürdürülmesinin kent ekolojisine katkıda bulunacak olması ve bu farkındalığın paylaşılması yoluyla aidiyet oluşturması, korunması ve sürdürülmesi gereken değerler bakımından, çevreyle olan toplumsal ve kentsel ara yüzlerini üzerinden kent ve topluma katkı sunması, bu ara yüzler üzerinden kalkınma hedefleri ile uyumlu öneriler geliştirilmesine olanak sağlayacak ileriye yönelik potansiyeller üretmesi, yaygın etki bakımından ise kültürel mirasa konu sürdürülebilir özelliklerinin dijitalleştirilmesi yoluyla önemli bir bilgi ağı oluşturarak bilimsel, akademik alana katkı sunması beklenmektedir.
Proje Yürütücüsü:
Prof. Dr. İmre ÖZBEK EREN
Proje Ekibi
Doç.Dr. Burcu SELCEN COŞKUN
Doç.Dr. Eda YÜCESOY
Doç.Dr. Yunus UĞUR
Arş.Gör. Rumeysa TEMEL
Proje Süresi: 18 ay